Адам баласының ең ұлы арманы – еркін өмір сүру. Ал тұтас ұлт үшін бұл еркіндіктің аты – Тәуелсіздік. Қазақ халқы үшін Тәуелсіздік – көктен түскен сый емес, ұрпақтан ұрпаққа жалғасқан үміт пен күрестің, мұң мен мұраттың, шыдам мен шыңдалудың жемісі. Ол – біздің ұлт ретінде бар екеніміздің дәлелі, өзіміздің сөзімізді өзіміз айтатын, тағдырымызды өзіміз шеше алатын мүмкіндігіміз. Сондықтан Тәуелсіздік – жай бір саяси жағдай емес, ол – ұлттық болмыстың тірегі, рухани тұтастықтың кепілі.
Бүгінгі Қазақстан – кешегі бодандықтың зардабын тартып, соның үзік мұрасын әлі де арқалап отырған ел. Кеңестік кезең қазақты ұлт ретінде тұтастай жоюға бағытталмаса да, оның тілі мен дініне, ділі мен тарихына үлкен соққы болды. Соған қарамастан, қазақ халқы жойылған жоқ. Оның жаны өлмеді, рухы сынбады. Бұл – ұлттың ішкі иммунитетінің, ғасырлар бойы қалыптасқан рухани кодының күштілігін көрсетеді.
1991 жыл – тарихи үзілістің жаңғыру уақыты. Қазақстан өзінің мемлекеттігін ресми түрде қайта жаңғыртты. Бірақ Тәуелсіздік тек бір күнмен шектелмейді. Ол – күнде сақтауды, күнде күресуді талап ететін нәзік құндылық. Тәуелсіздік жарияланғанымен, оны терең түсіну мен сезіну, қадірін білу – ұзақ тарихи үдеріс. Өйткені отарлық сананың әсері бір күнде кетпейді. Тәуелсіздік тек шекарамен, ту мен әнұранмен ғана шектелмейді. Ол – сананың өзгеруі, ұлттық меннің оралуы.
Бүгінгі Қазақстан қоғамы – осы күрделі үдерістің бел ортасында. Біз бұрынғы отарлық жүйеден мұра болған үрей мен бағыныштылық сезімінен арылуға тырысып келеміз. Дегенмен, сырттай тәуелсіз болғанымызбен, ішкі рухымыз әлі де босанса қоймағандай. Бұл – шындық. Тіл мәселесі, дінге деген үстірт көзқарас, тарихи жадының әлсіздігі – осы рухани тәуелділіктің кейбір көріністері.
Тәуелсіздік бізге таңдау құқығын берді. Біз енді кім болғымыз келеді? Еуропаға еліктеген тұтынушы қоғам ба, әлде өзіндік құндылықтары бар өркениетті ұлт па? Бұл таңдау күн сайын жеке адамнан бастап, мемлекет деңгейінде жасалып келеді. Жастардың кімге еліктейтіні, БАҚ-та не насихатталатыны, білім жүйесінде қандай құндылықтар басым екені – осы сұрақтың жауабын анықтайды. Тәуелсіздік – еркін таңдау еркімен ғана өлшенбейді, ол – дұрыс таңдау жасау жауапкершілігімен де бағаланады.
Қазіргі таңда біз үшін басты мәселе – Тәуелсіздікті сақтап қалу ғана емес, оны ұрпақтың жүрегіне сіңіру. Себебі Тәуелсіздік – мәңгілік емес, егер оны қорғамасаң. Тәуелсіздіктің жауы – ашық агрессия ғана емес, рухани селқостық, ұлттық парызды ұмыту, өткенді менсінбеу. Сондықтан жас ұрпаққа ұлттық тарихты тек даталармен емес, тағдырлармен үйрету керек. Тәуелсіздік дегеніміз – ата-бабаның аманаты, сол аманатқа адал болу – ұлттың ең үлкен борышы.
Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан бері елеулі жетістіктерге жетті. Әлемдік аренада танылған елге айналды. Экономикасы нығайды, халықаралық келісімдер жасалды, жаңа буын қалыптасты. Бірақ бұл жетістіктермен шектелуге болмайды. Себебі Тәуелсіздік – бір мәрте келген жеңіс емес, үнемі жалғасын тауып отыратын рухани майдан. Бүгін ол майдан – ақпараттық кеңістікте, идеологияда, мәдениетте жүріп жатыр.
Жасанды құндылықтармен күрес – нағыз тәуелсіздік күресі. Біз жаһандық мәдениетке жұтылып кетпей, өзіміздің озық рухани үлгілерімізді қайта тірілтуіміз қажет. Қазақтың дәстүрлі дүниетанымы, Абай, Шәкәрім, әл-Фараби мұралары – нағыз Тәуелсіз сананың тірек тастары. Оларды тек есте сақтау емес, қазіргі заман тілімен қайта сөйлету – ұлттық жаңғырудың шарты.
Тәуелсіздік – тек үкіметтің қолындағы жауапкершілік емес. Ол – әр азаматтың ішкі таңдауы. Қазақ болып қалу, қазақша сөйлеу, тарихты тану, елдің тағдырына бей-жай қарамау – бұл да Тәуелсіздікке қосқан үлес. Себебі мемлекет – адамдардан тұрады. Ал сол адамдардың жан дүниесі тәуелсіз болмайынша, елдің формалды егемендігі толық мазмұнға ие болмайды.
Қорытындылай келгенде, Тәуелсіздік – барымыз да, бағымыз да. Ол – берілген емес, таңдалған құндылық. Ол – өткеніміздің сабағы, бүгініміздің негізі, болашағымыздың кепілі. Біз Тәуелсіздікті тойлаумен ғана емес, оны күнделікті өмірде сезінумен және сақтаумен дәлелдеуіміз керек. Егер халық Тәуелсіздікті жүрегімен түсінсе, ешбір сыртқы күш оны тартып ала алмайды. Ал егер рухани тұрғыда әлсіресе, ешқандай қорған оны сақтап қала алмайды. Ендеше, Тәуелсіздік – әрбір қазақтың жан дүниесіндегі от болуы тиіс. Сол от сөнбесе, ел де мәңгі жасайды.
Түркістан облысының дін істері басқармасының Ұ.Перден
«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің
бөлім маманы
About The Author
